Chuyện thời sự hiện nay của nông dân đồng bằng sông Cửu Long là cây mía – “đối tượng mới” của phong trào chuyển dịch cây trồng, dù trong quá khứ người dân đã nhiều lần bị khốn khổ. Còn ở Đông Nam bộ, cây cao su đang lên ngôi… Đông Nam bộ - cao su trở lại đầu bảng Mới đây, đoàn khảo sát do Hiệp hội cây Điều VN phối hợp với Bộ NN-PTNT đi 3 tỉnh Bình Phước, Đổng Nai và Bình Thuận để đánh giá năng suất và sản lượng cây điều đã phát hiện không ít trường hợp nông dân thấy giá điều giảm mạnh (dưới 10.000 đồng/kg so với trên 15.000 đồng/kg) cùng kỳ năm trước: đã bỏ mặc, không chăm sóc cho đợt thu hoạch thứ 2. Trong đó có trường hợp nông dân chặt bỏ cây điều chuẩn bị trồng cây cao su. Tình trạng chặt bỏ cây ăn trái ở các trang trại miền Đông Nam bộ cũng đã âm ĩ trong thời gian qua khi giá cao su tăng mạnh trở lại còn giá trái cây thì ngược lại. Theo số liệu từ Câu lạc bộ Trang trại TP (nay là Hội làm vườn và Trang trại TP), diện tích cây ăn trái chiếm khoảng 30% trong số 25.000 ha các trang trại hội viên ở tỉnh Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai, Tây Ninh… Theo anh Đỗ Đức Oánh, chủ trang trại ở Bình Phước – một trong những người tiên phong làm trang trại (cuối những năm 1980) năm 1997-1998 nhiều người, kể cả anh, đã từng chặt bỏ hàng loạt cây cao su để trồng cây ăn trái, nhất là nhãn tiêu da bò. Nhưng mấy năm qua, vùng cây ăn trái tập trung từ các trang trại ở Đông Nam bộ giảm mạnh, nhường cho cây cao su, cây rừng lấy gỗ và cây dó bầu – loại cây mà nhiều người đang đặt cược vì khả năng tạo trầm… ĐBSCL – lẩn quẩn chuyện trồng, chặt Nhưng chuyện chạy theo phòng trào cây, con ở ĐBSCL diễn ra chóng mặt hơn. Đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, khi nói đến chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, từ người dân đến chính quyền đều nhìn cây ăn trái như là loại cây trồng vừa an nhàn vừa tạo thu nhập cao. Lúc đó, ngay tại quê hương xứ dừa (Bến Tre), bà con nông dân chặt bỏ hàng loạt vườn dừa trồng cây ăn trái, chủ yếu là nhãn. Trong khi đó, ở Cù Lao Dung (tỉnh Sóc Trăng), do giá bấp bênh nhiều vùng mía tập trung đã được chính quyền khuyến cáo chuyển thành vùng cây ăn trái. Vì vậy, diện tích cây ăn trái Nam bộ những năm này tăng mạnh: lên đến 450.000ha. Nhưng khi diện tích tăng lên, sản lượng hàng hóa trái cây dồi dào, cung vượt cầu và do thiếu các biện pháp sau thu hoạch (bảo quản, chế biến…), thị trường xuất khẩu lại giảm dần vì không cạnh tranh được trái cây Thái Lan, nên vào mùa thu hoạch giá trái cây xuống thấp. Giờ đây giá mía tăng quá cao, người dân Cù Lao Dung lần thứ 3 trở lại trồng mía, phá vở quy hoạch vùng trồng cân ăn trái đặc sản kết hợp du lịch sinh thái. Trong khi đó, người nuôi cá tra, ba sa ở An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Cần Thơ… trong khoảng 3 năm, đã 2 lần lao đao vì giá. Nửa năm trước, người nuôi cá tra, ba sa khốn khổ vì giá dưới 10.000 đồng/kg, tương tự như năm 2004, nhiều người thua lỗ không nuôi cá. Các nhà máy viện lý do cá nguyên liệu dư lượng kháng sinh quá nhiều nên hạn chế mua, giá cá càng giảm mạnh. Giờ đây, đến lượt các nhà máy lo thiếu nguyên liệu chế biến. Nếu như nhà máy chế biến tôm còn có thể nhập khẩu tôm nguyên liệu Trung Quốc về chế biến, thì nhà máy chế biến cá tra, ba sa chỉ có nước… năn nỉ bà con bán cá với giá cao, lên đến 14.000-15.000 đồng/kg. Liên kết người nuôi Các “phong trào” cây, con khoảng 15 năm qua cho thấy, chỉ người đi đầu và bán giống là thành công, ai theo sau đều bị phá sản. Sự chuyển dịch tự phát không chỉ phá vỡ vùng nguyên liệu tập trung, nhà máy lúc thiếu lúc thừa nguyên liệu, mà nông dân cũng lãnh đủ. Diện tích lúa niên vụ 2005-2006 cả nước chỉ còn 230.000ha – giảm 70.000ha so với giai đoạn 2000-2002. Hiện nay khi giá mía cuối vụ lên đến trên 700.000 đồng/tấn, nông dân lại chặt bỏ hàng loạt cây khác để trổng lại cây mía. Theo ông Bạch Quốc Khang, Cục trưởng Cục Ngành nghề nông thôn và nghề muối (Bộ NN-PTNT), tính hình phá vỡ quy hoạch không chỉ ở ngành mía đường mà còn ở ngành khác. Để ổn định cơ cấu cây trồng, đảm bảo vùng nguyên liệu mía, tỉnh và các nhà máy phổ biến và hợp đồng với nông dân chỉ trồng mía trong vùng nguyên liệu. Nhà nước chỉ đầu tư vùng nguyên liệu tập trung. Bà con phải thâm canh để tăng năng suất. Hiện nay năng suất mía bình quân khoảng 50 tấn/ha, trong khi Thái Lan đạt ngưỡng 100 tấn/ha. Chỉ có tăng năng suất mới đem lại lợi nhuận cao và ổn định cho người trồng mía. Như vậy phải trồng giống mới, áp dụng đúng các biện pháp kỹ thuật được khuyến cáo. Theo Báo SGGP