Giá mía ở ĐBSCL tăng gấp đôi, tới 500 đồng/kg khiến nông dân đổ xô đi trồng mía. Không chỉ những vườn cây ăn trái trĩu quả bị đốn gục mà cả những vuông tôm cũng bị san phẳng để trồng mía. Bao giờ thì điệp khúc “trồng-chặt, chặt-trồng” không lặp lại? Đốn nhãn trồng mía Người ta còn nhớ như in đến năm 2002, nông dân huyện Cù Lao Dung (Sóc Trăng) đốn mía làm củi, lấy đất trồng nhãn, đào ao nuôi tôm. Còn bây giờ thì ngược lại 4 năm trước, Cù Lao Dung đang biến thành cù lao… mía. Đến thời điểm này, đã có trên 500 ha vườn nhãn, rẫy màu, đất nuôi tôm chuyển sang trồng mía – ông Phạm Quang Huy, Trường phòng kinh tế huyện Cù Lao Dung khẳng định. Nhưng thực tế diện tích đất chuyển sang trồng mía chưa dừng lại ở con số này. Đến xã An Thạnh Nhất, một trong địa phương của huyện Cù Lao Dung đang có tiếng là phá vườn cây ăn trái để trồng mía. Theo một số bà con ở đây, xã An Thạnh Nhất có diện tích trồng cây ăn trái nhiều vào loại nhất nhì của huyện. Toàn xã có trên 700 ha đất trồng cây ăn trái, trong đó cây nhãn chiếm hơn 50% diện tích. Theo quy hoạch của huyện, xã này là một nơi trồng cây ăn trái chủ lực của huyện kết hợp khai thác du lịch sinh thái. Mấy năm trước, đây đâu cũng thấy vườn cây ăn trái bạt ngàn, xanh tươi sum suê. Nhưng hôm nay, những vườn cây năm trước đã bị đốn hạ nằm ngổn ngang. Nhiều người đang dùng dao cuốc đào gốc, rễ cây chuẩn bị trồng mía. Theo bà con, mấy năm trước thấy mía thất thu, theo khuyến khích của địa phương, bà con chuyển sang trồng ăn trái nhưng thu hoạch bấp bênh. Khi được mùa thì thất giá, khi có giá thì lại thất mùa, nợ nần vẫn còn đó. Trong khi đó, một số hộ dân kiên trì với cây mía thì năm nay họ thắng to. Tôi đã đến nhà ông Ba Mít ở xã Đại Ân 1 và nghe ông thông báo năm nay ông thắng to nhờ cây mía. Ở xã này nhiều người mơi thấy năm trước mía chặt bỏ khô ngoài đồng nay lại hớn hở vì mía trúng giá lẫn trúng mùa. Còn nhiều hộ chuyển sang trồng cây ăn trái thì ngậm ngùi. Ông Huy lo lắng: Không cản được nông dân tự phát chuyển đổi sản xuất sẽ ảnh hưởng đến quy hoạch 2.300 ha vườn cây ăn trái đặc sản gắn với du lịch sinh thái và 3.000 ha nuôi trồng thủy sản. Nếu giá cả cây mía tái diễn như năm 2001, 2002 thì hậu quả thê thảm hơn trước, trong bối cảnh này, giải pháp mà lãnh đạo huyện Cù Lao Dung chỉ có thể làm được là vận động nông dân thay đổi 100% trồng giống mía mới. Thực hiện các mô hình công thức bón phân hỗn hợp để tăng chữ đường và năng suất. Hiện tại, ngành nông nghiệp huyện đã ký hợp đồng dài hạn với Công ty Mía đường Sóc Trăng được 3.800 ha; Công ty Mía đường Cần Thơ 4.000 ha. Anh Trương Bá Sơn, Chủ tịch UBND xã An Thạnh Tây, huyện Cù Lao Dung “Giá cả hàng nông sản tác động rất mạnh đến tâm lý nông dân. Cách đây chưa đầy 10 năm, khi giá nhãn tăng cao nông dân đã đốn sapo trồng nhãn. Bây giờ lại phá nhãn trồng mía, thật luẩn quẩn. Chẳng biết trồng mía được bao lâu? Đến thời điểm này đã có trên 350 ha vườn cây ăn trái như nhãn, xoài, chanh bị phá bỏ nhường chỗ lại cho cây mía. Có những hộ cả chục công nhãn gần 10 năm tuổi chỉ trong vòng một ngày đốn sạch. Nghị quyết Đảng ủy xã An Thạnh Tây chỉ phát triển ổn định khoảng 570 ha mía và tăng diện tích vườn cây ăn trái đặc sản. Bây giờ diện tích cây mía đã tăng vọt lên 660 ha và cứ đà này còn tiếp tục tăng nữa trong thời gian tới. Chúng tôi đang tìm mọi cách vận động, khuyến cáo bà con giữ lại vườn cây ăn trái. Thế nhưng những lời khuyến cáo dường như bị bỏ ngoài tai vì giá mía quá hấp dẫn”. Chiến dịch “lấp vuông tôm” Nông dân bây giờ chỉ còn nhận ra cây mía là số 1 trên cù lao này. Về Cù Lao Dung nhìn những vườn cây ăn trái đang tươi tốt bị hạ gục mà xót xa. Những cành nhãn mới đốn xuống chưa khô hết lá vẫn nằm ngổn ngang bên những thửa đất hom mía vừa xanh lá. 1 công mía vụ rồi thu được 8 triệu đồng nên con tôm cũng bị đánh văng. Ở các xã An Thạnh III, An Thạnh Nam không kể nhãn mà vuông tôm cũng bị lấp đi để trồng mía. Ông Võ Thành Văn, xã An Thạnh Nam vừa trồng 2 ha mía dưới vuông tôm. Một cán bộ kỹ sư thủy sản ở đây tính toán mà xót ruột “Mướn một xe cuốc đào được vuông tôm ít nhất cũng khoảng 25 triệu đồng, bây giờ lấp vuông tôm lại hết 10 triệu đồng nhưng bà con cứ lấp. Cù Lao Dung có trên 13.000 ha đất canh tác thì diện tích mía lên đến gần 10.000 ha”. Anh Lê Thanh Phương, ấp Phước Hòa A, thị trấn Cù Lao Dung tâm sự “Cây mía là cây trồng truyền thống trên đất cù lao này và tôi nhớ không lầm đã 3 lần nông dân ở đây thử nghiệm “trồng chặt, chặt trồng” các cây khác. Không biết lần này thời hoàng kim của cây mía kéo dài được bao lâu? Thị trường làm đảo lộn đời sống của nông dân xứ cù lao này. Tôi vẫn giữ lại 13 công nhãn mặc dù thu nhập chỉ bằng 3 công mía. Nếu tính luôn tiền thu nhập từ kinh tế phụ như nuôi ong lấy mật và nuôi dê dưới tán nhãn được khoảng 80 triệu đồng/năm, so giá mía thời điểm này thì thua xa. Tuy nhiên, sự ổn định lâu dài mới là quan trọng. Được biết, cù lao này đã có dự án đầu tư phát triển du lịch. Thời gian tới ngoài việc khai thác trái sẽ khai thác bóng mát của cây nhãn phát triển du lịch sinh thái”. Tình trạng nhà vườn đang thi nhau triệt phá cây ăn trái, lấp đầm tôm để chạy theo cây mía đang là vấn đề nóng hổi ở Sóc Trăng. Theo những người có kinh nghiệm, mới có một vài vụ gần đây mía mới có giá, còn vài ba năm về trước cũng thất giá khi mà nhiều người đổ xô vào trồng mía. Vậy, bài học cũ có còn ai nhớ hay không? Trước mắt giá mía cao bà con nông dân mừng, nhưng ai đảm bảo, mía có còn đảm bảo được ngôi vị như hôm nay hay là mía ngọt thành mía… đắng như vài ba vụ trước? Các nhà khoa học, các nàh quản lý cũng như chính quyền địa phương có giải pháp nào giúp nhà vườn ổn định, an tâm sống trên mảnh vườn của họ? Liệu chứng điệp khúc trồng-phá, phá-trồng có tiếp tục lặp lại? (Nguồn: Báo NNVN số 56 (2381) ra ngày 20.03.2006)