Niên vụ cà phê 2005-2006: Khó khăn được báo trước
Bước vào niên vụ mới, ngành Cà phê Việt Nam đã phải đối mặt với hàng loạt bất lợi: Dự báo sản lượng giảm từ 30-40%; tài chính thiếu hụt, thách thức từ những tiêu chuẩn mới về an toàn thực phẩm… Ông Đoàn Triệu Nhạn, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Cà phê, Ca cao Việt Nam (HHCF-CC) thẳng thắn: Sản lượng toàn ngành năm nay sẽ giảm từ 30-40%, chất lượng cà phê cũng bị ảnh hưởng nặng nề và điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến kim ngạch xuất khẩu (XK). Đây chính là hậu quả của rất nhiều nguyên nhân trong đó chủ yếu là do đợt khô hạn bất thường năm 2005 vừa qua. Hiện vùng trồng cà phê lớn nhất là Tây Nguyên đang thiếu nước tưới nghiêm trọng khiến sản lượng cà phê nhiều nơi giảm tới 50%. Theo tính toán, để tưới mỗi ha cà phê người dân phải sử dụng khoảng 50-60 lít dầu chạy máy bơm nước, tương đương 500.000 đồng, cao gần gấp đôi so với mọi năm. Vừa thiếu nước, vừa chịu ảnh hưởng giá cả vật tư xăng dầu leo thang, nên người dân bắt buộc phải dè dặt chuyện tưới tiêu. Không những thế, hiện nhiều vườn cà phê của Việt Nam đã gần năm chu kỳ I đòi hỏi phải phục hồi chuyển sang chu kỳ II, một diện tích lớn cà phê cần chuyển sang cây trồng khác cũng có nhu cầu đầu tư và cả việc thâm canh vườn cà phê theo hướng bền vững cũng có nhu cầu đầu tư, trong khi đó nhu cầu tài chính và kỹ thuật của ngành rất hạn chế. Những nguyên nhân đó đã khiến sản lượng và chất lượng cà phê năm nay lâm cảnh bất lợi! Bước sang lĩnh vực kinh doanh, các doanh nghiệp xuất khẩu lại gặp những khó khăn lớn về mặt tài chính. Theo HHCF-CC, hiện những món nợ khổng lồ từ những năm khủng hoảng của ngành Cà phê trước đây đã đến hạn trả. Sức ép tài chính này đang đè nặng lên các nhà sản xuất, kinh doanh cà phê VN trong bối cảnh mùa màng thất bát, sản lượng và chất lượng cà phê đều giảm liên tục trong 2 niên vụ 2004-2005 và 2005-2006. Không những thế, các DN chế biến, XK cho rằng định mức cho vay của Ngân hàng hiện còn quá thấp gây nên nạn thiếu vốn để kinh doanh; đồng thời việc trả thưởng XK tiến hành quá chậm nên tác dụng hỗ trợ XK bị giảm đáng kể. Ông Nguyễn Nam Hải – Giám đốc Cty Cafecontrol lại lo lắng về vấn đề an toàn thực phẩm của cà phê khi hàng loạt các nước nhập khẩu cà phê nhân Việt Nam tiếp tục đưa thêm những hàng rào mới về vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm, đặc biệt là quy định về mức hạn chế độc tố OTA trong cà phê rang xay và hòa tan (năm 2005) của Liên đoàn Cà phê châu Âu. Ông Hải cho rằng, mặc dù niên vụ 2005-2006 Việt Nam vẫn chưa bị ảnh hưởng của quy định trên do chưa có quy định cụ thể về OTA trong cà phê nhân (Việt Nam chủ yếu XK cà phê nhân – PV), nhưng điều này cho thấy, bạn hàng lớn của ta là châu Âu đang thắt chặt hơn nữa vấn đề VSATTP. Cà phê nhân là nguyên liệu cho cà phê rang xay và cà phê hòa tan, nếu các sản phẩm này của Việt Nam bị phát hiện có OTA thì chắc chắn sẽ phải tuân thủ theo những quy định nghiêm ngặt. Đây là vấn đề cực kỳ nhạy cảm trong bối cảnh hiện nay và các nhà sản xuất, kinh doanh cà phê Việt Nam cần có cái nhìn khách quan, thấu đáo hơn để tránh sa vào “vết xe đổ” như trường hợp con Tôm Việt Nam khi XK đi châu Âu – Mỹ. Thông tin mới nhất của HHCF-CC cũng đề cập đến vấn đề VSATTP: Kể từ ngày 29/5/2006, Luật vệ sinh thực phẩm soát xét lại của Nhật Bản sẽ có hiệu lực và cà phê nhân XK của Việt Nam cũng phải đối mặt với hàng rào “dây thép gai” này. Ông Vân Thành Huy – Chủ tịch HHCF-CC cho rằng, ngoài những khó khăn về thời tiết, nguồn tài chính, chất lượng VSATTP, ngành cà phê Việt Nam còn đang chịu hạn chế của tư tưởng tiểu nông, cá thể. Hiện trong khâu sản xuất, các hộ nông dân, các chủ vườn còn làm ăn riêng lẻ, nên rất khó chuyển giao kỹ thuật, đổi mới công nghệ chế biến và ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm. Ngoài ra, trong kinh doanh XNK cà phê còn nhiều công ty nhỏ, làm ăn riêng lẻ, khả năng cạnh tranh thấp, khó thâm nhập thị trường lớn. (Nguồn: Báo NNVN số 54 (2379) ra ngày 16.03.2006)