Mùa xuân nói chuyện hoa nở (09/01/2007)
Người ta thường nói mùa xuân hoa nở. Nhưng thực ra không phải cây nào cũng nở hoa vào mùa xuân. Vì thực vật có muôn loài, sinh sống khắp các vùng có khí hậu, thời tiết rất khác nhau trên khắp thế giới. Từ vùng xích đạo, quanh năm nóng nực với lượng bức xạ mặt trời rất cao, có lượng mưa hàng năm từ 500-600 mm lên đến hàng ngàn, thậm chí là hàng vạn milimet cho đến các vùng sa mạc khô cằn, thỉnh thoảng lắm mới tìm thấy một vài cơn mưa chỉ đủ thấm ướt đất. Ngay những vùng như vậy người ta vẫn thấy có cây cối sinh sôi nẩy nở, có hoa, trái làm thực phẩm cho người và muôn thú để sinh sống. Chỉ nói riêng như ở nước ta nằm gọn từ 8 cho đến 23 vĩ độ Bắc cũng đã có hàng vạn loài cây cối khác nhau. Nhưng cũng chỉ có một số loài cây nở hoa vào mùa xuân mà thôi. Ở Miền nam, ta thường thấy các loài hoa cây cảnh như hoa mai, hoa cúc, các loại hoa do người trồng và thuần hóa lâu đời để có hoa bán vào dịp tết. Cũng có nhiều loại cây ăn quả, hoa nở trùng vào mùa khô, kéo dài vào dịp xuân như hoa xoài, măng cụt, sầu riêng. Ở Miền Bắc hoa nở đúng vào mùa xuân là hoa đào, hoa mận , hoa mơ, hoa ban và các loài hoa được trồng để trưng bày vào dịp tết. Ta cũng thấy có loại hoa lại chỉ nở vào mùa hè như hoa phượng, còn hoa “mười giờ” chỉ nở vào buổi sáng khi mặt trời đã lên cao khoảng 9-10 giờ, và tàn lụi khi bóng chiều tà đang kéo đến. Ta cũng thường gặp có nhiều loại cây, hoa nở 4 mùa như hoa mai tứ quí, hoa các cây họ đậu như lạc và các loại đậu ăn hạt, hoa cà, hoa cải, hoa của các giống lúa cải thiện, ngắn ngày, trồng vụ nào cũng nở hoa, kết quả. Cũng có loại hoa như hoa sứ, hoa giấy có khả năng nở quanh năm, đặc biệt vào những lúc khô hạn. Chỉ có các nước ôn đới, mùa đông có tuyết rơi kéo dài, nhiều cây lá rụng, chỉ để lại thân và cành trơ trụi được phủ đầy tuyết. Khi bắt đầu vào xuân, tất cả cây cỏ đều thi nhau nở hoa đồng loạt. Hoa táo, hoa mận, hoa đào, anh đào cũng như hoa dại đều thi nhau nở. Hoa nở nhanh đến nổi, trên cây chỉ thấy có hoa, sau đó mới thấy mầm lá đâm chồi, nẩy lôc. Cả cánh đồng cỏ mênh mông cũng mọc đầy hoa. Ở những vùng như vậy thì câu nói mùa xuân hoa nở là điều có thực. Vậy điều gì quyết định mùa nở hoa của cây cối? Ta biết cây cối có 2 quá trình sinh trưởng và phát triển gắn liền mật thiết với nhau.Cây sinh trưởng: mọc mầm, ra lá, đâm chồi, lớn lên đến một thời gian nhất định, khi tích lũy đủ chất thì sẽ bắt đầu chuẩn bị ra hoa. Cây muốn ra hoa phải hình thành được chất sinh hoa, gọi là florigen. Chất này được hình thành tùy thuộc vào nhiệt độ, ánh sáng, cây ngày dài, cây ngày ngắn hay cây trung tính. Florigen cũng phụ thuộc vào các chất dinh dưỡng được bón cho cây, tỷ lệ giữa hàm lượng chất các-bon/đạm (C/N) chứa trong cây. Ở vùng ôn đới như đã mô tả, trong mùa đông có đầy băng tuyết, cây tích trữ đầy chất dinh dưỡng, cây lại không tiêu hao năng lượng vì hô hấp bị ức chế, chất tạo hoa được tích lũy dồi dào, nên khi xuân đến, nhiệt độ thích hợp, mầm hoa được dịp bật ra. Một số tác giả đã cho rằng hàm lượng Giberelin chứa trong cây nhiều hay ít sẽ quyết định cây ra hoa sớm hay muộn. Khi hàm lượng Giberelin cao sẽ kìm hãm quá trình ra hoa, khi tích lũy vừa đủ thì sẽ kích thích ra hoa. Chất này hình thành nhiều hay ít, sớm hay muộn phụ thuộc vào loài cây. Ví dụ, cây dài ngày, ngắn ngày hay cây trung tính; Cây hàng niên hay cây lâu năm, tình trạng dinh dưỡng, nhiệt độ, ánh sáng, lượng nước của từng vùng cụ thể. Ngày nay, nhiều kết quả nghiên cứu khoa học đã được ứng dụng để làm cho cây ra hoa theo ý muốn, bao gồm các biện pháp cơ học như tỉa cành, tạo tán, cắt rễ, khoanh vỏ thân, cành, ngắt lá, xiết nước, hay xử lý các chất hóa học như KN03, Thiourê, Giberelin, Paclorbutazol, phun phân bón lá có chứa một số vi lượng tổng hợp đã giúp cho người trồng cây thu được nhiều lợi nhuận đáng kể. Trên thị trường quanh năm đều có nhiều chủng loại hoa, trái , đảm bảo thỏa mản nhu cầu tiêu thụ cho khách hàng trong và ngoài nước .