Công nghệ khí sinh học phát điện mang lại nhiều lợi ích cho nông thôn
(18/2/2011) - Nhằm khuyến
khích việc sử dụng khí sinh học một cách bền vững cho cộng đồng nông
thôn để bảo vệ môi trường và phục vụ xóa đói giảm nghèo, tăng gia sản
xuất, một Dự án về khuyến khích phát triển thị trường máy phát điện sử
dụng khí sinh học tại các vùng nông thôn Việt Nam do Quỹ môi trường
Toyota tài trợ đã được triển khai thí điểm ở 4 tỉnh Thái Nguyên, Bắc
Giang, Hưng Yên và Hà Nội.
Trong
2 năm được triển khai ( từ tháng 1/2009 đến tháng 12/2010), Dự án đã
phát huy nhiều hiệu quả, góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về
việc sử dụng khí sinh học; nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp nhỏ
tại địa phương kinh doanh về máy phát điện sử dụng khí sinh học.
* Phát triển từ nhu cầu thực tế
Theo Tiến sỹ Nguyễn Đức Minh, Giám đốc dự án, Việt Nam là một nước nông nghiệp, việc phổ biến công nghệ khí sinh học góp phần phát triển kinh tế nông nghiệp, tăng thu nhập cho các hộ nông thôn và góp phần xóa đói giảm nghèo là hết sức cần thiết. Đặc biệt công nghệ khí sinh học đã góp phần tích cực vào phát triển nông nghiệp bền vững. Vì vậy sau hơn 4 thập kỷ phát triển, đến nay trên toàn quốc hơn 100.000 công trình được lắp đặt, cấp khí cho các mục đích gia dụng của hơn 500.000 người dân nông thôn. Thực tế cũng cho thấy sử dụng khí sinh học phát điện hiệu quả hơn nhiều so với sử dụng khí sinh học cấp nhiệt hoặc thắp sáng bằng đèn mạng. Giải pháp sử dụng điện bằng khí sinh học sẽ hỗ trợ rất nhiều cho sinh hoạt và sản xuất ở các vùng nông thôn, nhất là trong điều kiện nguy cơ thiếu điện sắp tới nếu các hồ thủy điện không được bổ xung thêm lượng nước cần thiết. Hiện nay tiềm năng cho công nghệ khí sinh học phát điện còn rất lớn, nhất là ở các khu vực nông thôn vì ngành chăn nuôi ở Việt Nam đang phát triển mạnh và có xu hướng ở rộng các mô hình chăn nuôi ở các hộ gia đình.
Tuy nhiên theo Tiến sỹ Minh, để khuyến khích phát triển thị trường máy phát điện sử dụng khí sinh học tại các vùng nông thôn Việt Nam thì một trong những điểm mấu chốt để đảm bảo tính bền vững cho thị trường địa phương nói chung và quá trình sử dụng của người dân nói riêng là vai trò của kỹ thuật viên địa phương. Các sản phẩm mang tính kỹ thuật như máy phát điện đòi hỏi kỹ năng của cả người sử dụng và dịch vụ bảo dưỡng, bảo trì đi kèm. Việc sử dụng có bền vững hay không phụ thuộc rất nhiều vào việc tại địa phương đó có kỹ thuật viên phụ trách phần kỹ thuật cho các sản phẩm hay không, có sẵn gói dịch vụ bảo trì, bảo hành hay không. Mô hình của hầu hết các doanh nghiệp kinh doanh máy phát điện Biogas trên thị trường hiện nay là dịch vụ bán hàng đa cấp, không bao gồm dịch vụ bảo trì, bảo hành. Điều này gây khó khăn cho các hộ gia đình, vốn chỉ biết các thao tác đơn giản như khởi động máy, bật tắt các loại công tắc. Trên thực tế, nhóm kỹ thuật của dự án đã đi kiểm tra nhiều máy phát điện dùng Biogas trên địa bàn thực hiện dự án và phát hiện hầu hết các máy này đều không sử dụng được. Tuy nhiên, lỗi ở đây đều không phải do nhà sản xuất, cũng không phải do người sử dụng, mà do thiếu những dịch vụ bảo dưỡng, bảo trì dành riêng cho máy phát điện Biogas, vốn có những khác biệt so với các loại động cơ thông thường do tính chất của nguyên liệu là Biogas. Những lỗi đơn giản như không tra dầu, bugi bám muội, chập dây mát tại vỏ máy... đều được các kỹ thuật viên của nhóm dự án xử lý và đưa các máy hỏng về sử dụng bình thường. Một bộ phận quan trọng trong hệ thống máy phát điện Biogas là bộ lọc khí. Do không có hiểu biết cụ thể, người dân tự chế các bộ lọc sai quy cách, không đảm bảo dẫn tới giảm tuổi thọ máy, có khi làm chế hẳn máy. Từ những tồn tại như vậy, nhóm dự án của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Môi trường (RCEE) đã cùng các kỹ sư của hai công ty Hùng Vương và D& D Việt Nam xây dựng khung chương trình đào tạo kỹ thuật dành riêng cho các kỹ thuật viên địa phương. Nội dung đào tạo này bao gồm phần lý thuyết và phần thực hành. Mục tiêu của khóa đào tạo là nhằm xây dựng đội ngũ kỹ thuật viên có hiểu biết đầy đủ về máy phát điện Biogas như: nguyên lý, cấu tạo, cách thức vận hành, bảo dưỡng cũng như cách xử lý các sự cố thường gặp. Để đưa thông tin về máy phát điện Biogas đến với người dân đầy đủ và thuyết phục nhất, các kỹ thuật viên địa phương này còn có vai trò làm tư vấn viên trực tiếp, làm cầu nối giữa khách hàng và các doanh nghiệp kinh doanh máy phát điện Biogas. Từ đó, tạo thêm công ăn việc làm cho các kỹ thuật viên địa phương và dần xây dựng một thị trường máy phát điện Biogas bền vững, hiệu quả.
* Hiệu quả sử dụng khí sinh học phát điện
Nhằm chứng minh tính hiệu quả của công nghệ và nâng cao nhân thức của người dân, Dự án Khuyến khích phát triển thị trường máy phát điện sử dụng khí sinh học tại các vùng nông thôn Việt Nam đã tiến hành lắp đặt 4 mô hình trình diễn tại 4 tỉnh. Cùng với đó, các doanh nghiệp địa phương còn theo sự tư vấn của Trung tâm nghiên cứu năng lượng và môi trường (RCEE) tiến hành lắp đặt thêm một số mô hình trình diễn khác để tăng cường ảnh hưởng và mức độ phổ biến thông tin tại mỗi địa phương. Trung bình ở mỗi huyện, doanh nghiệp kết hợp với các đơn vị địa phương như trạm khuyến nông, phòng nông nghiệp ...để lựa chọn 3-5 hộ gia đình phù hợp và tiến hành lắp đặt trình diễn các máy 2-5 kW. Chính việc lắp đặt các mô hình trình diễn đã củng cố thêm rất nhiều lòng tin của người dân vào chất lượng sản phẩm và tính khả thi khi áp dụng mô hình sử dụng máy phát điện bằng khí Bioga. Những hộ gia đình được chọn lắp đặt mô hình trình diễn cũng đóng vai trò quan trọng trong việc chia sẻ kinh nghiệm cho cộng đồng về hiệu quả ứng dụng công nghệ máy phát điện bằng khí sinh học.
Anh Nguyễn Văn Hùng, xóm Trại, xã Tân Kim, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên cho biết: trước đây, do nhu cầu chăn nuôi anh phải cần có nguồn điện dự phòng nên gia đình anh đã mua một máy phát điện chạy dầu diesel để sử dụng. Tuy nhiên anh chỉ sử dụng chạy thay thế vào những ngày mất điện vì giá xăng dầu rất đắt, nhất là thời gian gần đây khi mà giá dầu ngày càng tăng cao. Khoảng giữa năm 2008, nhận được thông tin phổ biến dự án máy phát điện chạy bằng nguyên liệu khí sinh học Biogas tại Thái Nguyên, anh đã tìm hiểu và liên hệ với kỹ thuật viên và đã được Dự án đào tạo để lắp đặt cho gia đình mình một chiếc. Sau khi được tư vấn, anh đã quyết định lắp đặt chiếc máy phát điện 5,5 KW. Từ khi lắp đặt thành công, hàng ngày gia đình anh chạy máy 4 – 6 giờ để lấy điện bơm nước rửa chuồng trại, hệ thống thông gió và hệ thống tủ lạnh đựng vacxin và thuốc chữa bệnh cho các con vật nuôi. Chiếc máy đã góp phần sử dụng hết lượng gas dư thừa của ba chiếc hầm Biogas 25m3 mà gia đình đã xây vài năm trước đây vốn chỉ để xử lý chất thải. Vì theo anh với 3 chiếc hầm như vậy mỗi ngày có thể sinh ra hàng trăm m3 khí mà nhu cầu sử dụng của gia đình thì hạn chế vì hầu hết lượng gas không dùng làm gì ngoài việc đun nấu thức ăn của gia đình. Do vậy chiếc máy mua về đã phát huy tác dụng hàng ngày, mang lại lượng điện đáng kể mà không mất chi phí tiền nguyên liệu như máy chạy dầu mà gia đình anh sử dụng trước kia, góp phần giúp gia đình anh có một nguồn điện ổn định, rẻ tiền, giảm được chi phí sản xuất.
Từ hiệu quả của công nghệ khí sinh học phát điện mang lại có thể thấy, công nghệ này đã mang lại nhiều lợi ích ở cấp hộ gia đình, địa phương và còn có thể mang lại nhiều lợi ích ở cấp quốc gia. Những lợi ích kinh tế mà công nghệ mang lại bao gồm việc tiết kiệm tiêu thụ nhiên liệu, tận dụng được lợi thế phát triển nông nghiệp ở nhiều vùng nông thôn, giảm tải cho các nhà máy điện....Công nghệ trên cũng mang lại nhiều lợi ích về khía cạnh xã hội và môi trường, góp phần cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống cho người dân nông thôn Việt Nam qua việc cung cấp nhiên liệu sạch, chất lượng cao phục vụ sinh hoạt, sản xuất./.
* Phát triển từ nhu cầu thực tế
Theo Tiến sỹ Nguyễn Đức Minh, Giám đốc dự án, Việt Nam là một nước nông nghiệp, việc phổ biến công nghệ khí sinh học góp phần phát triển kinh tế nông nghiệp, tăng thu nhập cho các hộ nông thôn và góp phần xóa đói giảm nghèo là hết sức cần thiết. Đặc biệt công nghệ khí sinh học đã góp phần tích cực vào phát triển nông nghiệp bền vững. Vì vậy sau hơn 4 thập kỷ phát triển, đến nay trên toàn quốc hơn 100.000 công trình được lắp đặt, cấp khí cho các mục đích gia dụng của hơn 500.000 người dân nông thôn. Thực tế cũng cho thấy sử dụng khí sinh học phát điện hiệu quả hơn nhiều so với sử dụng khí sinh học cấp nhiệt hoặc thắp sáng bằng đèn mạng. Giải pháp sử dụng điện bằng khí sinh học sẽ hỗ trợ rất nhiều cho sinh hoạt và sản xuất ở các vùng nông thôn, nhất là trong điều kiện nguy cơ thiếu điện sắp tới nếu các hồ thủy điện không được bổ xung thêm lượng nước cần thiết. Hiện nay tiềm năng cho công nghệ khí sinh học phát điện còn rất lớn, nhất là ở các khu vực nông thôn vì ngành chăn nuôi ở Việt Nam đang phát triển mạnh và có xu hướng ở rộng các mô hình chăn nuôi ở các hộ gia đình.
Tuy nhiên theo Tiến sỹ Minh, để khuyến khích phát triển thị trường máy phát điện sử dụng khí sinh học tại các vùng nông thôn Việt Nam thì một trong những điểm mấu chốt để đảm bảo tính bền vững cho thị trường địa phương nói chung và quá trình sử dụng của người dân nói riêng là vai trò của kỹ thuật viên địa phương. Các sản phẩm mang tính kỹ thuật như máy phát điện đòi hỏi kỹ năng của cả người sử dụng và dịch vụ bảo dưỡng, bảo trì đi kèm. Việc sử dụng có bền vững hay không phụ thuộc rất nhiều vào việc tại địa phương đó có kỹ thuật viên phụ trách phần kỹ thuật cho các sản phẩm hay không, có sẵn gói dịch vụ bảo trì, bảo hành hay không. Mô hình của hầu hết các doanh nghiệp kinh doanh máy phát điện Biogas trên thị trường hiện nay là dịch vụ bán hàng đa cấp, không bao gồm dịch vụ bảo trì, bảo hành. Điều này gây khó khăn cho các hộ gia đình, vốn chỉ biết các thao tác đơn giản như khởi động máy, bật tắt các loại công tắc. Trên thực tế, nhóm kỹ thuật của dự án đã đi kiểm tra nhiều máy phát điện dùng Biogas trên địa bàn thực hiện dự án và phát hiện hầu hết các máy này đều không sử dụng được. Tuy nhiên, lỗi ở đây đều không phải do nhà sản xuất, cũng không phải do người sử dụng, mà do thiếu những dịch vụ bảo dưỡng, bảo trì dành riêng cho máy phát điện Biogas, vốn có những khác biệt so với các loại động cơ thông thường do tính chất của nguyên liệu là Biogas. Những lỗi đơn giản như không tra dầu, bugi bám muội, chập dây mát tại vỏ máy... đều được các kỹ thuật viên của nhóm dự án xử lý và đưa các máy hỏng về sử dụng bình thường. Một bộ phận quan trọng trong hệ thống máy phát điện Biogas là bộ lọc khí. Do không có hiểu biết cụ thể, người dân tự chế các bộ lọc sai quy cách, không đảm bảo dẫn tới giảm tuổi thọ máy, có khi làm chế hẳn máy. Từ những tồn tại như vậy, nhóm dự án của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Môi trường (RCEE) đã cùng các kỹ sư của hai công ty Hùng Vương và D& D Việt Nam xây dựng khung chương trình đào tạo kỹ thuật dành riêng cho các kỹ thuật viên địa phương. Nội dung đào tạo này bao gồm phần lý thuyết và phần thực hành. Mục tiêu của khóa đào tạo là nhằm xây dựng đội ngũ kỹ thuật viên có hiểu biết đầy đủ về máy phát điện Biogas như: nguyên lý, cấu tạo, cách thức vận hành, bảo dưỡng cũng như cách xử lý các sự cố thường gặp. Để đưa thông tin về máy phát điện Biogas đến với người dân đầy đủ và thuyết phục nhất, các kỹ thuật viên địa phương này còn có vai trò làm tư vấn viên trực tiếp, làm cầu nối giữa khách hàng và các doanh nghiệp kinh doanh máy phát điện Biogas. Từ đó, tạo thêm công ăn việc làm cho các kỹ thuật viên địa phương và dần xây dựng một thị trường máy phát điện Biogas bền vững, hiệu quả.
* Hiệu quả sử dụng khí sinh học phát điện
Nhằm chứng minh tính hiệu quả của công nghệ và nâng cao nhân thức của người dân, Dự án Khuyến khích phát triển thị trường máy phát điện sử dụng khí sinh học tại các vùng nông thôn Việt Nam đã tiến hành lắp đặt 4 mô hình trình diễn tại 4 tỉnh. Cùng với đó, các doanh nghiệp địa phương còn theo sự tư vấn của Trung tâm nghiên cứu năng lượng và môi trường (RCEE) tiến hành lắp đặt thêm một số mô hình trình diễn khác để tăng cường ảnh hưởng và mức độ phổ biến thông tin tại mỗi địa phương. Trung bình ở mỗi huyện, doanh nghiệp kết hợp với các đơn vị địa phương như trạm khuyến nông, phòng nông nghiệp ...để lựa chọn 3-5 hộ gia đình phù hợp và tiến hành lắp đặt trình diễn các máy 2-5 kW. Chính việc lắp đặt các mô hình trình diễn đã củng cố thêm rất nhiều lòng tin của người dân vào chất lượng sản phẩm và tính khả thi khi áp dụng mô hình sử dụng máy phát điện bằng khí Bioga. Những hộ gia đình được chọn lắp đặt mô hình trình diễn cũng đóng vai trò quan trọng trong việc chia sẻ kinh nghiệm cho cộng đồng về hiệu quả ứng dụng công nghệ máy phát điện bằng khí sinh học.
Anh Nguyễn Văn Hùng, xóm Trại, xã Tân Kim, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên cho biết: trước đây, do nhu cầu chăn nuôi anh phải cần có nguồn điện dự phòng nên gia đình anh đã mua một máy phát điện chạy dầu diesel để sử dụng. Tuy nhiên anh chỉ sử dụng chạy thay thế vào những ngày mất điện vì giá xăng dầu rất đắt, nhất là thời gian gần đây khi mà giá dầu ngày càng tăng cao. Khoảng giữa năm 2008, nhận được thông tin phổ biến dự án máy phát điện chạy bằng nguyên liệu khí sinh học Biogas tại Thái Nguyên, anh đã tìm hiểu và liên hệ với kỹ thuật viên và đã được Dự án đào tạo để lắp đặt cho gia đình mình một chiếc. Sau khi được tư vấn, anh đã quyết định lắp đặt chiếc máy phát điện 5,5 KW. Từ khi lắp đặt thành công, hàng ngày gia đình anh chạy máy 4 – 6 giờ để lấy điện bơm nước rửa chuồng trại, hệ thống thông gió và hệ thống tủ lạnh đựng vacxin và thuốc chữa bệnh cho các con vật nuôi. Chiếc máy đã góp phần sử dụng hết lượng gas dư thừa của ba chiếc hầm Biogas 25m3 mà gia đình đã xây vài năm trước đây vốn chỉ để xử lý chất thải. Vì theo anh với 3 chiếc hầm như vậy mỗi ngày có thể sinh ra hàng trăm m3 khí mà nhu cầu sử dụng của gia đình thì hạn chế vì hầu hết lượng gas không dùng làm gì ngoài việc đun nấu thức ăn của gia đình. Do vậy chiếc máy mua về đã phát huy tác dụng hàng ngày, mang lại lượng điện đáng kể mà không mất chi phí tiền nguyên liệu như máy chạy dầu mà gia đình anh sử dụng trước kia, góp phần giúp gia đình anh có một nguồn điện ổn định, rẻ tiền, giảm được chi phí sản xuất.
Từ hiệu quả của công nghệ khí sinh học phát điện mang lại có thể thấy, công nghệ này đã mang lại nhiều lợi ích ở cấp hộ gia đình, địa phương và còn có thể mang lại nhiều lợi ích ở cấp quốc gia. Những lợi ích kinh tế mà công nghệ mang lại bao gồm việc tiết kiệm tiêu thụ nhiên liệu, tận dụng được lợi thế phát triển nông nghiệp ở nhiều vùng nông thôn, giảm tải cho các nhà máy điện....Công nghệ trên cũng mang lại nhiều lợi ích về khía cạnh xã hội và môi trường, góp phần cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống cho người dân nông thôn Việt Nam qua việc cung cấp nhiên liệu sạch, chất lượng cao phục vụ sinh hoạt, sản xuất./.
Gởi bạn bè
Bản in
