HẠN CHẾ SỰ SUY THOÁI ĐẤT LIẾP VƯỜN CÂY ĂN TRÁI Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
Đồng Bằng Sông Cửu Long là vùng đất thấp thường bị ngập úng trong mùa mưa nên khi trồng cây ăn trái phải đào mương lên liếp. Đào mương là để thoát nước trong mùa mưa và dẫn nước tưới vào mùa khô, còn lên liếp là để nâng cao tầng đất mặt và làm dầy tầng canh tác. Trong điều kiện khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều của vùng nhiệt đới và mặt đất liếp cao lâu dần đã làm cho đất trồng cây ăn trái ở Đồng Bằng Sông Cửu Long suy thoái. Do đó, cần có những biện pháp kỹ thuật canh tác để làm chậm tiến trình nầy.
1. Những biểu hiện suy thoái đất liếp vườn cây ăn trái
Đất vườn cây ăn trái lâu năm ở Đồng Bằng Sông Cửu Long đã có những biểu hiện suy thoái sau:
- Chất hữu cơ trong đất giảm: Nhiệt độ, ẩm độ cao và không bị ngập úng là điều kiện tốt cho vi sinh vật phân hủy nhanh chất hữu cơ của đất liếp. Bên cạnh đó nguồn bổ sung chất hữu cơ lại bị hạn chế do xác bả thực vật có trên mặt liếp dễ bị rửa trôi xuống mương vườn. Hai yếu tố nầy đã làm cạn kiệt dần chất hữu cơ, làm nghèo N cho đất liếp.
- Đất bị nén dẽ: Lượng mưa nhiều hàng năm kết hợp với lượng nước tưới dư thừa trong mùa nắng đã làm đất liếp mau nén dẽ. Đất nén dẽ có độ thấm rút kém nên cản trở nước tưới thấm vào đất, đồng thời đất bí chặt làm rễ thiếu không khí để thở và hạn chế sự phát triển của rễ, dẫn đến cây không tốt.
- Lớp đất mặt bị rửa trôi: Lớp đất mặt liếp là lớp đất tốt của liếp vườn chứa nhiều chất hữu cơ và dưỡng chất, đa số chiều rộng của liếp thường chỉ vào khoảng từ 4-8 m nên khi mưa dầm hoặc tưới nhiều, nước chảy tràn làm trôi lớp đất mặt xuống mương vườn, lâu dần liếp vườn càng ngày thấp và đất trở nên kém màu mỡ.
- Dưỡng chất bị trực di: Địa hình cao của đất liếp làm cho dưỡng chất theo nước trực di xuống sâu đi ra mương vườn. Do đó, đất vườn lâu năm có pH thấp, các nguyên tố base như Ca, Mg, K ít đi làm giảm độ bảo hòa base. Một số dưỡng chất vi lượng như Zn, Mn nằm trong ngưỡng thiếu cung cấp cho cây trồng.
2. Biện pháp cải thiện
Để làm chậm tiến trình suy thoái đất liếp vườn cây ăn trái, một số biện pháp sau cần được áp dụng:
- Bón phân hữu cơ: Bón từ 1-2 kg/m2 phân hữu cơ vào đầu mùa nắng. Trước khi bón, dùng cuốc răng xới nhẹ mặt liếp để giữ phân hữu cơ (nếu đất liếp không có cỏ). Nên bón phân hữu cơ bán phân hủy có tưới thêm nấm Trichoderma để ức chế sự phát triển của nấm bệnh trong đất.
- Quản lý cỏ: Cỏ vườn có nhiều lợi ích như hạn chế sự rửa trôi lớp đất mặt, giữ xác bả thực vật và hạn chế sự đóng váng trên mặt liếp. Rễ cỏ còn làm đất thông thoáng và khi chết là nguồn cung cấp chất hữu cơ cho đất. Vào mùa mưa dầm, cỏ là những bơm sinh học làm tầng đất sâu mau khô ráo. Do đó, không nên diệt mà chỉ cắt thấp khi cỏ vườn phát triển quá cao.
- Nuôi dưỡng trùn đất: Trùn đất cày hang giúp đất thông thoáng và xáo trộn chất hữu cơ vào đất liếp. Trùn đất sợ ánh sáng, ban ngày rút xuống sâu, ban đêm lên mặt liếp ăn hữu cơ. Bón phân hữu cơ và để cỏ vườn cũng nhằm cung cấp thức ăn cho trùn, giúp trùn đất phát triển. Cần hạn chế sử dụng những loại thuốc bảo vệ thực vật có hại cho trùn.
- Tưới nhỏ giọt: Tưới nhỏ giọt hạn chế được lượng nước tưới dư thừa, hạn chế sự rửa trôi lớp đất mặt và trực di dưỡng chất. Việc tưới nhỏ giọt còn tiết kiệm lượng nước tưới, giảm nhiên liệu bơm nước, ít tốn công lao động, hạn chế sự phát tán bệnh và giảm thất thoát phân bón.
- Bón vôi và vi lượng: Hàng năm vào đầu mùa mưa nên bón khoảng 500 kg/ha phân vôi để cung cấp Ca và Mg cho đất. Những loại phân NPK có chứa dưỡng chất trung và vi lượng chuyên dùng cho cây ăn trái được khuyến cáo sử dụng cho vườn cây ăn trái ở Đồng Bằng Sông Cửu Long và phải bón phân đúng vào vùng rễ đang hoạt động của cây (theo hình chiếu của tán).
- Bón bùn mương: Bùn đáy mương vườn chứa nhiều xác bả hữu cơ, dưỡng chất và phù sa có thể sử dụng để bón cho đất liếp. Bón bằng cách tráng một lớp mỏng khoảng 5 phân đều trên mặt liếp vào mùa nắng. Không sử dụng bùn phèn hoặc lấy đất cái đáy mương bón cho liếp vườn.
1. Những biểu hiện suy thoái đất liếp vườn cây ăn trái
Đất vườn cây ăn trái lâu năm ở Đồng Bằng Sông Cửu Long đã có những biểu hiện suy thoái sau:
- Chất hữu cơ trong đất giảm: Nhiệt độ, ẩm độ cao và không bị ngập úng là điều kiện tốt cho vi sinh vật phân hủy nhanh chất hữu cơ của đất liếp. Bên cạnh đó nguồn bổ sung chất hữu cơ lại bị hạn chế do xác bả thực vật có trên mặt liếp dễ bị rửa trôi xuống mương vườn. Hai yếu tố nầy đã làm cạn kiệt dần chất hữu cơ, làm nghèo N cho đất liếp.
- Đất bị nén dẽ: Lượng mưa nhiều hàng năm kết hợp với lượng nước tưới dư thừa trong mùa nắng đã làm đất liếp mau nén dẽ. Đất nén dẽ có độ thấm rút kém nên cản trở nước tưới thấm vào đất, đồng thời đất bí chặt làm rễ thiếu không khí để thở và hạn chế sự phát triển của rễ, dẫn đến cây không tốt.
- Lớp đất mặt bị rửa trôi: Lớp đất mặt liếp là lớp đất tốt của liếp vườn chứa nhiều chất hữu cơ và dưỡng chất, đa số chiều rộng của liếp thường chỉ vào khoảng từ 4-8 m nên khi mưa dầm hoặc tưới nhiều, nước chảy tràn làm trôi lớp đất mặt xuống mương vườn, lâu dần liếp vườn càng ngày thấp và đất trở nên kém màu mỡ.
- Dưỡng chất bị trực di: Địa hình cao của đất liếp làm cho dưỡng chất theo nước trực di xuống sâu đi ra mương vườn. Do đó, đất vườn lâu năm có pH thấp, các nguyên tố base như Ca, Mg, K ít đi làm giảm độ bảo hòa base. Một số dưỡng chất vi lượng như Zn, Mn nằm trong ngưỡng thiếu cung cấp cho cây trồng.
2. Biện pháp cải thiện
Để làm chậm tiến trình suy thoái đất liếp vườn cây ăn trái, một số biện pháp sau cần được áp dụng:
- Bón phân hữu cơ: Bón từ 1-2 kg/m2 phân hữu cơ vào đầu mùa nắng. Trước khi bón, dùng cuốc răng xới nhẹ mặt liếp để giữ phân hữu cơ (nếu đất liếp không có cỏ). Nên bón phân hữu cơ bán phân hủy có tưới thêm nấm Trichoderma để ức chế sự phát triển của nấm bệnh trong đất.
- Quản lý cỏ: Cỏ vườn có nhiều lợi ích như hạn chế sự rửa trôi lớp đất mặt, giữ xác bả thực vật và hạn chế sự đóng váng trên mặt liếp. Rễ cỏ còn làm đất thông thoáng và khi chết là nguồn cung cấp chất hữu cơ cho đất. Vào mùa mưa dầm, cỏ là những bơm sinh học làm tầng đất sâu mau khô ráo. Do đó, không nên diệt mà chỉ cắt thấp khi cỏ vườn phát triển quá cao.
- Nuôi dưỡng trùn đất: Trùn đất cày hang giúp đất thông thoáng và xáo trộn chất hữu cơ vào đất liếp. Trùn đất sợ ánh sáng, ban ngày rút xuống sâu, ban đêm lên mặt liếp ăn hữu cơ. Bón phân hữu cơ và để cỏ vườn cũng nhằm cung cấp thức ăn cho trùn, giúp trùn đất phát triển. Cần hạn chế sử dụng những loại thuốc bảo vệ thực vật có hại cho trùn.
- Tưới nhỏ giọt: Tưới nhỏ giọt hạn chế được lượng nước tưới dư thừa, hạn chế sự rửa trôi lớp đất mặt và trực di dưỡng chất. Việc tưới nhỏ giọt còn tiết kiệm lượng nước tưới, giảm nhiên liệu bơm nước, ít tốn công lao động, hạn chế sự phát tán bệnh và giảm thất thoát phân bón.
- Bón vôi và vi lượng: Hàng năm vào đầu mùa mưa nên bón khoảng 500 kg/ha phân vôi để cung cấp Ca và Mg cho đất. Những loại phân NPK có chứa dưỡng chất trung và vi lượng chuyên dùng cho cây ăn trái được khuyến cáo sử dụng cho vườn cây ăn trái ở Đồng Bằng Sông Cửu Long và phải bón phân đúng vào vùng rễ đang hoạt động của cây (theo hình chiếu của tán).
- Bón bùn mương: Bùn đáy mương vườn chứa nhiều xác bả hữu cơ, dưỡng chất và phù sa có thể sử dụng để bón cho đất liếp. Bón bằng cách tráng một lớp mỏng khoảng 5 phân đều trên mặt liếp vào mùa nắng. Không sử dụng bùn phèn hoặc lấy đất cái đáy mương bón cho liếp vườn.
Gởi bạn bè
Bản in
