I. GIỚI THIỆU CHUNG Năm 2004, cả nước có 4,91 triệu con bò thịt, 100 ngàn con bò sữa, 2,8 triệu con trâu (nguồn: Tổng cục Thống kê, 2004). Riêng TP. Hồ Chí Minh có khoảng 5.565 con trâu và 69.014 con bò trong đó có 49.190 con bò sữa (Sở NN và PTNT TP Hồ Chí Minh, tính đến ngày 1/8/2004). Nếu tính trung bình lượng cỏ tươi gia súc tiêu thụ khoảng 20-30 kg/con/ngày thì sản lượng cỏ phải sản xuất ra hàng năm để cung cấp cho tổng đàn gia súc là rất lớn. Nghề chăn nuôi bò sữa đang được chính quyền thành phố và người dân quan tâm vì tính ổn định và hiệu quả kinh tế cao của nó. Trước kia cỏ dùng trong chăn nuôi thường được người dân tận dụng từ nhiều nguồn khác nhau như cỏ tự nhiên, phụ phẩm nông nghiệp, ngành chế biến thực phẩm. Nhưng hiện nay nguồn thực phẩm này đang bị khan hiếm dần, trong khi đó số lượng gia súc lại tăng nhanh (đàn bò thịt tăng 4,72%, bò sữa tăng 43,43%). Từ thực tế này cần thiết phải có một số giống cỏ có năng suất và chất lượng dinh dưỡng cao, có khả năng thích ứng tốt trong điều kiện canh tác theo hướng công nghiệp, đáp ứng tốt cho nhu cầu chăn nuôi đang phát triển mạnh hiện nay. 1.1 Cỏ voi (Pennisetum purpureum): Là loại cỏ thân đứng, phân lóng, trồng bằng thân có khả năng tái sinh nhanh, năng suất cao tuỳ theo mức độ thâm canh, cỏ phát triển mạnh trên đất tơi xốp thoát nước giàu dinh dưỡng. Năng suất trung bình khoảng 40 tấn/ha/lứa cắt, 7-8 lứa cắt/năm. 1.2 Cỏ Ruzi (Brachiaria ruziziensis): Trồng bằng hạt hay bằng thân, có tốc độ phát triển nhanh, chịu được đất chua, nghèo dinh dưỡng. Cỏ Ruzi có chất lượng dinh dưỡng cao cho gia súc, dùng trong thu cắt hay chăn thả luân phiên, năng suất trung bình khoảng 20-25 tấn/ha/lứa cắt, khoảng 7-8 lứa cắt/năm. 1.3 Cỏ Stylo Plus (Stylosanthes guianensis): Là giống cỏ thuộc họ đậu, trồng bằng hạt mọc thành bụi, thích nghi ở đất nghèo dinh dưỡng chua, chịu hạn và kháng bệnh tốt, có khả năng cải tạo đất tốt. Cỏ Stylo Plus có hàm lượng đạm cao (24%) chu kỳ kinh tế 3-4 năm, nếu chăm sóc tốt có thể kéo dài thời gian khai thác. Năng suất trung bình khoảng 25-28 tấn/ha/lứa cắt, 7-8 lứa cắt/năm. 1.4 Cỏ sả (Panicum maximum): Trồng bằng hạt và bằng thân, thân mềm, mọc thành bụi, thân cao, thích nghi được với đất nghèo dinh dưỡng, chua, phèn, chu kỳ kinh doanh khoảng 3-4 năm. Năng suất cỏ sả khoảng 30 tấn/ha/lứa cắt, 7-8 lứa cắt/năm. 1.5 Cỏ cá (Paspalum atratum): Là loại cỏ thân bụi cao, lưu niên có nhiều lá, thích hợp cho việc thu cắt. Sinh trưởng tốt trên đất nghèo dinh dưỡng và chua (pH< 4), đặc biệt trên vùng đất thường xuyên bị ngập lụt. Trên những vùng khô hạn kéo dài, giống cỏ này có thể tồn tại nhưng tốc độ phát triển kém. Lá cỏ xanh và mềm trâu bò thích ăn. Giống cỏ này được trồng bằng hạt từ 5-6 kg/ha hoặc 5-6 tấn hom/ha. Các giống cỏ trên có thành phần dinh dưỡng cao, phù hợp với chăn nuôi gia súc theo hướng công nghiệp. II. KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC 2.1 Chọn giống: Ngoài một số giống đang thịnh hành, khả năng thích nghi rộng và có giá trị dinh dưỡng cao, chúng ta có thể trồng một số loại cỏ như cỏ hỗn hợp (bao gồm một số giống cùng phát triển trong cùng quần thể), cỏ Pas, cỏ Signal… Chất lượng hạt cỏ phải đồng đều, tỷ lệ nảy mầm cao và đã qua xử lý. Một số giống trồng từ hom được lấy từ thân cây có độ tuổi 65-80 ngày (không già và không non), không bị sâu bệnh. 2.2 Thời vụ: Do cỏ có khả năng sinh trưởng, phát triển mạnh và thích ứng tốt trong điều kiện nước ta nên có thể trồng quanh năm nếu chủ động được nước tưới. 2.3 Làm đất và bón phân lót (lượng bón: kg/ha): Rải vôi bột đều trên ruộng từ 500-1.000kg để diệt nấm bệnh trong đất. Đất sau khi được cày bừa kỹ, sạch cỏ tạp, rạch hàng với khoảng cách từ 50-60cm, sâu từ 20-25cm. Bón đều vào rãnh khoảng 15-25 tấn phân hữu cơ đã qua ủ, 500-700kg hữu cơ khoáng Đầu Trâu 4-2-2 hoặc 300-400kg NPK 10-3-3. Để hạn chế các loại sâu và côn trùng trong đất cần bón thêm từ 2-3kg thuốc trừ sâu dùng trong xử lý đất như Padan, Basudin, Vibasu… 2.4 Cách trồng: Khỏa lấp một lớp đất mỏng để lấp phân trước khi đặt hom hoặc gieo hạt. -Với giống cỏ trồng bằng hạt: Lượng giống dao động khoảng 10-15kg/ha, hạt giống được trộn theo tỷ lệ 1kg hạt trộn với 7-10kg với tro bếp hoặc phân hữu cơ khoáng Đầu Trâu để rải hạt cho đều, lấp đất mỏng từ 1-2cm, tưới đủ ẩm. - Với giống cỏ trồng bằng hom: Dùng hom giống có từ 2-3 lóng, đặt nối đuôi nhau dọc theo rãnh, chếch 45o, lấp đất và tưới nước đủ ẩm. 2.5 Chăm sóc: Sau khi trồng hom (hoặc gieo hạt) tiến hành dặm những khoảng trống bằng các hom dự trữ hoặc tỉa từ chỗ cây mọc dày sang chỗ mật độ thưa. Mật độ cây x cây khoảng 25-30cm. Bón phân (lượng bón: kg/ha) * Đối với cỏ voi, cỏ sả, cỏ ruzi, cỏ cá: sử dụng phân NPK hỗn hợp Đầu Trâu để bón thúc như sau: - Sau khi trồng dặm 3-5 ngày: 150-200kg NPK 16-8-8 Đầu Trâu hoặc Đầu Trâu TE-01 - Sau khi cắt lứa 1: 250-300kg NPK 16-8-8 Đầu Trâu hoặc Đầu Trâu TE-01 - Sau mỗi lứa cắt: 220-250kg NPK 16-8-8 Đầu Trâu hoặc Đầu Trâu TE-01 Ngoài ra có thể dùng một số loại phân sau: NPK 20-20-15+TE, NPK 16-16-8-13S, Đầu Trâu BA1 (NPK 22-18-10 + TE), Đầu Trâu 997 (NPK 18-18-6 +TE) hoặc. Có thể sử dụng phân bón lá Đầu Trâu 005, Đầu Trâu 502, Đầu Trâu 501 phun cách nhau 7-10 ngày/lần. * Đối với cỏ Stylo tuy thuộc họ đậu nhưng do mục tiêu là thu hoạch thân và lá nên sử dụng loại phân bón có hàm lượng đạm khá, lân và kali thấp hơn, đặc biệt cần có các yếu tố trung và vi lượng như Ca, Mg, S, Bo, Mo, Zn, Cu, Fe… (viết tắt là TE) cỏ sẽ phát triển tốt hơn. Lượng bón như sau: - Sau khi trồng dặm 3-5 ngày: 200-300kg NPK 10-3-3 Đầu Trâu - Sau khi cắt lứa 1: 350-400kg NPK 10-3-3 Đầu Trâu - Sau mỗi lứa cắt: 300-350kg NPK 10-3-3 Đầu Trâu. Có thể sử dụng phân bón lá Đầu Trâu 005, Đầu Trâu 502, Đầu Trâu 501 phun cách nhau 7-10 ngày/lần. Sau mỗi một năm cần thiết làm cỏ, xới đất, bón bổ sung vôi bột từ 400-500kg và phân hữu cơ hoai mục từ 10-15 tấn. 2.6 Phòng trừ sâu bệnh: Mặc dù các giống cỏ trên có khả năng sinh trưởng và phát triển mạnh, thời gian thu cắt giữa các lứa ngắn (khoảng 20-40 ngày) nhưng một số loại bệnh trên họ hòa thảo có thể phát triển tốt trên cỏ chăn nuôi, do vậy cần theo dõi để có biện pháp phòng trừ kịp thời. Với bệnh khô vằn sử dụng thuốc Carbenzim, Vivadamy 3DD, Vivadamy 5BHN, bệnh đạo ôn sử dụng thuốc Ki Sài Gòn, Kasumin, Fujione 40 ND, Vifusi 40 ND… Khi xuất hiện một số sâu ăn lá ở mức trầm trọng có thể sử dụng Visher 25ND, Caliphos, Sherzol… Cần lưu ý chỉ sử dụng thuốc trừ sâu bệnh khi cần thiết và phải ngưng xịt thuốc trước khi thu cắt từ 10-15 ngày để tránh ảnh hưởng tới sức khoẻ gia súc. 2.7 Thu hoạch: Thu cắt lứa 1 sau khi trồng (hoặc gieo) khoảng 50-60 ngày, thu cắt các lứa sau khoảng 30-35 ngày/lần, nếu thâm canh cao có thể rút ngắn thời gian thu hoạch để tăng số lứa cắt/năm. Với cỏ voi, ruzi hay cỏ sả cắt cách gốc khoảng 7-10cm, riêng cỏ Stylo cắt cách gốc từ 25-30cm. III. Hiệu lực của phân bón Đầu Trâu đối với cỏ chăn nuôi. (Nguồn : TS. Dương Hoa Xô và Ths. Nguyễn Văn Phong, 2005) -Thí nghiệm được bố trí trên đất xám tại xã Nhuận Đức- Củ Chi, đất phèn lên líp thuộc Xí nghiệp bò sữa Delta- xã Xuân Thới Thượng – Hóc Môn- Tp. Hồ Chí Minh. -Thời gian theo dõi: tháng 3- tháng 12/2003, năng suất bảng dưới là của 3 đợt thu hoạch. Cỏ voi (Pennisetum): - Đối chứng: năng suất 61,4 tấn/ha - NPK 10-3-3 Đầu Trâu: năng suất đạt 67,1 tấn/ha (so với đối chứng tăng 9,3%) - NPK 16-8-8 Đầu Trâu: năng suất đạt 67,8 tấn/ha (so với đối chứng tăng 10,4%) Cỏ cá (Paspalum atratum): - Đối chứng: năng suất 57,2 tấn/ha. - NPK 10-3-3 Đầu Trâu: năng suất đạt 64,9 tấn/ha (so với đối chứng tăng 13,5%) - NPK 16-8-8 Đầu Trâu: năng suất đạt 62,9 tấn/ha (so với đối chứng tăng 10%) (Ghi chú: Lượng bón ở các công thức là bằng nhau về dinh dưỡng nguyên chất đạm. NPK 10-3-3 là phân hữu cơ khoáng. Ngoài dinh dưỡng đa lượng còn có hữu cơ và các chất trung vi lượng (TE). NKP 16-8-8 là phân khoáng có trung vi lượng)