Dự án áp dụng "3 giảm 3 tăng" và kỹ thuật thâm canh lúa cải tiến (SRI) nhằm nâng cao hiệu quả, góp phần giảm phát khí thải nhà kính trong sản xuất lúa được Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư Hậu Giang chuyển giao đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho nhà nông: Chi phí đầu tư giảm, hạn chế ô nhiễm môi trường, tăng năng suất và lợi nhuận.

Mô hình được thực hiện từ nguồn kinh phí do Trung tâm Khuyến nông quốc gia hỗ trợ tại xã Nông thôn mới Vị Thanh (Vị Thủy, Hậu Giang) trong vụ hè thu 2014, có 88 hộ nông dân tham gia, với tổng diện tích 60 ha.

Tham gia mô hình này, ngoài việc được tập huấn, chuyển giao kỹ thuật, nông dân còn được hỗ trợ 100% lúa giống cấp xác nhận, 30% vật tư phân bón. Lão nông Út Canh (Lê Văn Canh) ở ấp 5, xã Vị Thanh có 2 ha đất lúa, trong đó 1,5 ha tham gia dự án. Ấp 5 cũng là địa phương thực hiện mô hình cánh đồng lớn do tỉnh chỉ đạo thực hiện.

Ông Út Canh cho biết: “Làm lúa theo chương trình SRI cũng giống như cánh đồng lớn là tạo sự liên kết trong sản xuất, áp dụng tiến bộ kỹ thuật như sạ thưa, quản lý dịch hại tổng hợp… Điểm khác biệt là áp dụng kỹ thuật thâm canh cao hơn, đặc biệt là kỹ thuật tưới ướt khô xen kẽ (xiết nước 3 lần/vụ) vừa hạn chế được lượng nước bơm vào vừa giảm phát khí thải nhà kính.

Tưới ướt khô xen kẽ còn làm cho nền ruộng khô ráo, lúa cứng cây, ít bị đổ ngã trong mùa mưa bão, thuận lợi cho việc thu hoạch bằng máy, giảm chi phí cũng như tổn thất rất nhiều so với cắt tay".

Theo đánh giá của những hộ nông dân tham gia mô hình, sản xuất lúa theo chương trình SRI giúp giảm chi phí 1,2 triệu đ/ha, năng suất đạt 6,1 tấn/ha (lúa khô), cao hơn ngoài mô hình 0,3 tấn/ha, lợi nhuận đạt 13,4 triệu đồng/ha so với 10,7 triệu đồng/ha ruộng đối chứng. Dự án này còn giới thiệu với bà con máy cuốn rơm, giúp xử lý tốt nguồn rơm rạ sau khi thu hoạch, tránh được tình trạng bị ngộ độc hữu cơ cho vụ lúa tiếp theo.

Ông Phạm Hoài Nam, Phó Chủ tịch UBND xã Vị Thanh đánh giá rất cao hiệu quả của mô hình này. Theo ông Nam, kỹ thuật thâm canh lúa cải tiến giúp nông dân địa phương có sự thay đổi lớn trong tập quán sản xuất, thay đổi cách quản lý đối với cây trồng, đất, nước và phân bón. Từ đó, giúp nhà nông áp dụng tối đa các biện pháp kỹ thuật, sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên cách hợp lý, hiệu quả.

Đặc biệt là không sử dụng thừa phân bón, thuốc BVTV, làm hạn chế phát sinh dịch bệnh và tránh gây ô nhiễm môi trường. Về mặt kinh tế, hiệu quả mô hình này mang lại cũng rất rõ rệt, giá thành sản xuất lúa giảm còn 2.893 đ/kg, trong khi ngoài mô hình lên đến 3.254 đ/kg. Lợi nhuận mô hình mang lại cao hơn 20% so với bên ngoài, tăng thêm thu nhập cho nhà nông.

Toàn xã Vị Thanh có 1.488 ha đất lúa, đều nằm trong vùng đê bao khép kín, sản xuất 3 vụ lúa/năm ăn chắc. Từ những mô hình liên kết sản xuất mang lại hiệu quả cao như cánh đồng lớn, SRI, nhiều nông dân trong xã đã mạnh dạn học tập, nhân rộng ra trên địa bàn.

“Tại các buổi tập huấn, hội thảo, nhiều nông dân ngoài mô hình cũng đến để học hỏi, trao đổi kinh nghiệm. Đặc biệt là được tận mắt chứng kiến những hiệu quả mà các mô hình mang lại nên nông dân rất phấn khởi, tự thân về áp dụng trên đồng ruộng nhà mình.

Tuy nhiên, nếu để họ tự thực hiện thì tính liên kết cộng đồng không cao. Vì vậy, chúng tôi mong muốn ngành nông nghiệp hỗ trợ kinh phí hoặc tìm nguồn tài trợ để giúp địa tiếp tục duy trì và nhân rộng các mô hình”, ông Nam kiến nghị.

Ông Ngô Minh Long, Giám đốc Trung tâm KN-KN Hậu Giang: Chương trình SRI là một “quy trình mở”, ứng dụng tất cả các tiến bộ kỹ thuật đã đạt được trong sản xuất lúa như IPM, 3 giảm 3 tăng, 1 giảm 5 phải… nhằm mang lại hiệu quả cao nhất. Đặc biệt là SRI quan tâm đến việc bảo vệ hệ sinh thái bền vững, hướng tới nền nông nghiệp sạch, tiết kiệm nước, tiết kiệm giống và tăng lợi nhuận tối ưu cho nông dân.
Liên kết nông dân trong quá trình sản xuất, tạo điều kiện để địa phương tiến tới thành lập các hợp tác xã nông nghiệp, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa lớn, đáp ứng nhu cầu thị trường ngày càng tốt hơn.

Theo Đ.T.CHÁNH - Báo Nông Nghiệp Việt Nam