Hàng loạt lô cà phê xuất khẩu của VN bị khách hàng trả lại khiến uy tín của "nhà SX số 2 thế giới về cà phê" là VN bị giảm sút nghiêm trọng. Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, nếu không cải thiện, tình hình sẽ còn trở nên bi đát hơn trong một vài năm tới. Cà phê trả về - năm sau cao hơn năm trước Theo thông tin NTNN có được, trong 2 niên vụ gần đây, thị trường cà phê thế giới, đặc biệt là Châu Âu liên tục thải cà phê VN. Niên vụ cà phê 2005-2006, tại cảng AntWerp, Vương quốc Bỉ đã có hơn 600.000 bao cà phê Việt Nam bị loại thải, chiếm 72% lô hàng xuất khẩu của Việt Nam. Cũng trong niên vụ này, tại 10 cảng biển khác của châu Âu đã có tới trên 1 triệu bao trong tổng số 1,4 triệu bao cà phê xuất khẩu của Việt Nam bị loại. Tại niên vụ cà phê 2006-2007, lượng cà phê bị loại bỏ riêng trên thị trường LIFFE (thị trường kỳ hạn London - Anh) vào khoảng 708.250 bao, trong đó của Việt Nam chiếm tỷ lệ trên 88%, tăng hơn niên vụ trước gần 19%. Nguyên nhân của tình trạng nói trên được nhiều chuyên gia kinh tế cũng như các DN xuất khẩu cà phê chỉ ra là do chất lượng cà phê nhân của VN quá thấp. Như cà phê Tây Nguyên chiếm gần 80% diện tích cà phê cả nước, sản lượng cà phê nhân đạt gần 540.000 tấn/năm, nhưng khu vực này đang đối mặt với tình trạng ngày càng thuyên giảm về chất lượng, chẳng hạn độ đồng đều, màu sắc, vị... đều không đạt chuẩn quốc tế. Chính vì lý do này, ngoài việc cà phê VN thường xuyên bị trả về, thì nếu bán được cũng chỉ với giá rất thấp. Theo ông Lê Văn Lịnh - Phó GĐ Sở NN&PTNT tỉnh Gia Lai, cùng loại mặt hàng cà phê vối (Robusta) nhưng 1 tấn nhân cà phê Robusta của Indonesia, Ấn Độ... luôn có giá giao dịch cao hơn cà phê VN từ 50-100 USD/tấn. "Việc thu hái cà phê xanh, non khi tỷ lệ quả chín trên cây chỉ đạt từ 10-20%, phơi sấy không đúng kỹ thuật... của người nông dân đã khiến năng suất và sản lượng giảm khoảng 20-35%" - ông Lịnh nói. Câu hỏi lớn chưa có lời đáp Tình trạng cà phê chất lượng kém tại khu vực Tây Nguyên và của VN đã được nhìn nhận, cảnh báo từ lâu, nhưng đến thời điểm này vẫn chưa một địa phương nào áp dụng các giải pháp triệt để nhằm khắc phục. Theo một nhà khoa học, cách đây vài năm, Trung tâm Nghiên cứu thực nghiệm Thủy lợi - Nông - Lâm nghiệp Tây Nguyên đã đề nghị các tỉnh Tây Nguyên áp dụng và đưa vào trồng đại trà các giống cà phê vối chất lượng cao như TR4, TR5, TR6, TR7, TR8, nhưng đến nay vẫn chưa có địa phương nào triển khai hoặc nếu có thì với diện tích rất thấp. Còn theo TS. Trương Hồng - Trung tâm Nghiên cứu thực nghiệm Thủy lợi - Nông - Lâm nghiệp Tây Nguyên, để nâng cao chất lượng cà phê Tây Nguyên, từ nhiều năm nay, ngành chức năng đã đề ra 5 giải pháp: Cải thiện giống; thay đổi tập quán canh tác; thu hoạch, chế biến và quản lý theo tiêu chuẩn: Sản xuất cà phê có chứng chỉ. Thế nhưng, những giải pháp nói trên hiện vẫn chưa được các địa phương quan tâm đúng mức; có địa phương làm theo giải pháp này, lại thiếu mất giải pháp kia... Ở một khía cạnh khác, ông Lê Văn Lịnh - Phó GĐ Sở NN&PTNT tỉnh Gia Lai cho biết: Việc thu hoạch cà phê theo phương pháp tuốt cành đang phổ biến tại Gia Lai và cả ở Tây Nguyên khiến chất lượng cà phê nhân sau khi chế biến giảm sút đáng kể (dư vị chát gắt và đắng, hạt non bị lên men và khi nếm thử có mùi thối, mùi da thuộc). Tuy nhiên, việc thay đổi tập quán sản xuất, thu hái cà phê của nông dân Tây Nguyên rất khó vì ý thức của người lao động còn lạc hậu. Đứng trước thực trạng trên, nhiều chuyên gia khẳng định nếu không sớm có giải pháp quyết liệt để giải quyết, "hình ảnh"cà phê VN sẽ không còn ấn tượng trong mắt khách hàng trên thế giới.