Với nhiều thuận lợi về khí hậu nhiệt đới,
Việt Nam có rất nhiều loại trái cây đa dạng, có chất lượng tốt phục vụ
thị trường trong nước và xuất khẩu. Các vùng có thế mạnh trồng trái cây
xuất khẩu chủ yếu tập trung tại khu vực phía Nam. Các loại trái cây
xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam hiện nay là dứa đóng hộp, bưởi, xoài,
thanh long…
Các thị trường nhập
khẩu trái cây chủ yếu của Việt Nam là Hoa Kỳ, EU, Nga, Đài Loan, Trung
Quốc và một số nước trong khu vực Đông Nam Á.
Trong thời gian gần đây, giá các loại trái cây của Việt Nam đang
ngày càng tăng cao do các nhà trồng vườn trong nước đã chú trọng nhiều
hơn đến chất lượng sản phẩm. Ví dụ như bưởi da xanh tại thị trường Tiền
Giang có giá 15.000 đ/kg, cao gấp 3 lần so với giá bưởi trước đây. Hiện
nay, thị trường EU đang có nhu cầu rất lớn đối với loại quả này. Sau
bưởi da xanh, xoài và thanh long Tiền Giang và Long An cũng đang rất
được quan tâm tại thị trường Nga. Chôm chôm, nhãn và ớt tươi cũng được
xuất khẩu nhiều.
Mặc dù tiềm năng xuất khẩu các loại trái cây của Việt Nam rất lớn
nhưng các nhà nhập khẩu nước ngoài đang gặp nhiều hạn chế trong việc
mua hàng của Việt Nam, do đó sản lượng trái cây của Việt Nam xuất khẩu
còn thấp so với Thái Lan hay Trung Quốc.
Hiện tại Việt Nam có khả năng cung cấp một khối lượng lớn trái cây
cho xuất khẩu nhưng hầu như chưa có các công ty thu mua ở địa phương.
Do đó, hầu hết việc xuất khẩu đều do các nhà trồng vườn tự cố gắng tìm
kiếm thị trường cho sản phẩm của mình. Các nhà xuất khẩu của Việt Nam
vẫn chưă có khả năng giải quyết các đơn hàng lớn mà mới chỉ cung cấp
được đơn hàng có số lượng nhập khẩu nhỏ. Nhiều nhà nhập khẩu phải đến
tận vườn thu mua sản phẩm rồi tự tìm hiểu cách thức đóng gói, bảo quản
và vận chuyển về nước. Đây chính là hạn chế lớn nhất đối với việc xuất
khẩu trái cây của Việt Nam.
Việc chế biến và bảo quản trái cây sau khi thu hoạch cũng cần được
đặc biệt chú ý. Hiện nay, mới chỉ có 30% sản lượng bưởi có thể đáp ứng
được các tiêu chuẩn xuất khẩu. Có thể con số này sẽ tăng lên 70-80% nếu
có đầu tư về vốn cho việc chế biến và bảo quản trái cây.
Mỗi năm EU nhập gần 80 triệu tấn trái cây tươi và trên 60 triệu
tấn rau tươi, trong đó nhập từ các nước đang phát triển chiếm tỉ trọng
khoảng 40%. Việt Nam hiện xuất sang EU chỉ một số lượng nhỏ trái cây
như xoài, dứa, măng cụt, thanh long, sầu riêng, nhãn, chuối…với mức
khoảng 33 tấn (năm 2006).
Áp dụng tiêu chuẩn GAP: Khó khăn hàng đầu cho trái cây Việt Nam
thâm nhập các thị trường lớn trên thế giới trong đó có EU là rào cản
chất lượng và các rào cản này ngày lại càng khắt khe hơn. Rau, quả tươi
Việt Nam muốn vào EU phải đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn chất lượng GAP
(tiêu chuẩn toàn cầu về thực hành nông nghiệp tốt). Đây là tiêu chuẩn
rất quan trọng nhưng cũng khó đạt đối với doanh nghiệp Việt Nam vì hầu
hết doanh nghiệp chế biến trong nướclà vừa và nhỏ, trong khi nền sản
xuất nông nghiệp Việt Nam chưa phát triển ngang các nước.
Với những vùng chuyên canh lớn, để phát triển ngành công nghiệp
hoa quả đáp ứng các tiêu chuẩn GAP, sản lượng xuất khẩu chắc chắn sẽ
tăng. Hiện nay, rất nhiều cánh cửa đang mở rộng đối với những nhà vườn
Việt Nam có khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn GAP. Ngày nay, rất nhiều
nước trên thế giới đã áp dụng tiêu chuẩn GAP vào việc kiểm tra các loại
nông phẩm nhập khẩu vào đất nước mình.
Mặc dù Nga, EU và Hoa Kỳ là những thị trường khó tính, nhưng nếu
áp dụng được tiêu chuẩn GAP vào trong canh tác, chắc chắn trái cây của
Việt Nam có thể cất cánh ngang bằng với các loại trái cây của Thái Lan
hay Trung Quốc.
Ngoài những khó khăn trong công tác bảo quản, các nhà xuất khẩu
trái cây của Việt nam còn phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt với
các loại trái cây đến từ Thái Lan và Trung Quốc. Hiện nay, mặc dù sản
phẩm trái cây của Việt Nam rất lớn song nước ta lại nhập khẩu một lượng
tương đối lớn trái cây của Thái Lan để tiêu thụ tại thị trường nội địa.
Nhiều người dân có thu nhập cao lại ưa dùng những sản phẩm trái cây của
Thái Lan hơn do chất lượng tốt hơn và đảm bảo hơn của Việt Nam. Thêm
vào đó, các sản phẩm trái cây của Trung Quốc mặc dù chất lượng không
cao nhưng giá thành lại rất rẻ, do đó các sản phẩm này được đối tượng
người tiêu dùng có thu nhập thấp ưa dùng.
Hiện nay, Thái Lan đang có những chương trình xúc tiến để đẩy mạnh
xuất khẩu sang hai thị trường tiêu dùng trái cây lớn nhất trên thế giới
là Hoa Kỳ và EU. Để cạnh tranh với các sản phẩm của Thái Lan thật không
phải đơn giản.
Để trái cây Việt Nam có thể phát triển ra thị trường lớn trên thế
giới, Chính phủ cần phải có những sự trợ giúp thiết thực để hình thành
nên các hợp tác xã tổ chức chuyên canh và áp dụng các kỹ thuật trồng
trọt hiện đại, các công ty thu mua làm đầu mối giao nhận trái cây, giúp
các nhà vườn có thể phát triển xuất khẩu sản phẩm.
Với sự hỗ trợ thiết thực của nhà nước và các tổ chức quốc tế, cùng
với sự đầu tư hợp lý vào canh tác, phát triển sản phẩm, kim ngạch xuất
khẩu trái cây tươi Việt Nam sang EU nói riêng và thị trường thế giới
nói chung sẽ tăng trong các năm tới, đưa Việt Nam trở thành trung tâm
xuất khẩu trái cây của khu vực châu Á.
(
Vinanet)