Nước ta có tiềm năng về tài nguyên, khoáng sản như: apatít, than đá, dầu khí..., tạo điều kiện để phát triển nhanh, mạnh ngành công nghiệp phân bón trong nước, phục vụ sản xuất nông nghiệp. Đấy là nhũng tiềm năng lớn giúp cho phát triển sản xuất nông nghiệp không phụ thuộc nhiều vào nguồn vật tư nhập khẩu.

Tuy nhiên, hiện nay, sản xuất phân bón trong nước mới đáp ứng được 50% nhu cầu, có loại phân bón phải nhập khẩu tới 100% như phân DAP, kali, SA... thì việc chỉ đạo nhập khẩu phân bón và điều tiết thị trường trong nước là điều cần thiết. Trong bối cảnh hiện nay khi mà giá các loại vật tư, sản phẩm, trong đó có sản phẩm phân bón liên tục tăng giá, gây khó khăn và bức xúc cho nông dân, thì việc kiềm chế giá phân bón tại thị trường trong nước được xem là một giả pháp cần thiết.

Để góp phần kiềm chế tăng giá phân bón, các doanh nghiệp sản xuất phân bón trước hết phải triệt để tiết kiệm chi phí sản xuất, chi phí quản lý... để hạ giá thành sản phẩm, đáp ứng đủ và kịp thời vụ và phải có trách nhiệm về chất lượng sản phẩm phân bón của mình.

Trong lĩnh vực sản xuất phân bón  hiện nay, các doanh nghiệp nhà nước hoặc công ty cổ phần Nhà nước nắm giữ đa phần vốn cần phải phát huy tính chủ đạo của mình trong việc thực hiện kiềm chế tăng giá của Chính phủ. Ngoài ra là theo cơ chế thị trường, trong bối cảnh cung-cầu và giá phân bón thế giới thường xuyên biến động, liên tục tăng cao, việc chỉ đạo của các cơ quan Nhà nước cũng phải kịp thời và rất linh hoạt. Việc chỉ đạo tạm thời ngừng xu ất khẩu phân bón hiện nay là rất cần thiết.

Những năm qua, để tạo điều kiện cho sản xuất phân bón trong nước, Nhà nước đã có nhiều chính sách khuyến khích, trong đó có việc bù giá khí đốt và giá than cho sản xuất phân đạm, phân lân, giá các nguyên liệu khác cho sản xuất phân bón (như các loại quặng apatit,....) vẫn ổn định. Do vậy, giá thành và giá bán phân bón trong nước luôn thấp hơn nhiều giá phân bón thế giới. Tuy nhiên những yếu tố này chỉ có thể giúp kiềm chế tăng giá đối với một vài loại phân bón như các loại phân lân chế biến, phân đạm, v.v... Còn đối với sản xuất phân NPK từ nguồn nguyên liệu phần lớn phải nhập khẩu thì áp lực tăng giá do nguyên liệu vẫn rất căng thẳng. Điều này đã được phản ảnh nhiều trên báo chí, trong đó nhiều doanh nghiệp phân bón cho biết đã phải giảm bớt mức sản xuất để hạn chế lỗ. Ngoài ra một số doanh nghiệp còn cho biết trong khi doanh nghiệp sản xuất hế sức cố gắng để bình ổn giá sản phẩm, như trong thực tế thị trường, vấn đề hạn chế tăng giá sản phẩm phân bón lại không hề đơn giản, bởi vì còn qua một hệ thống dịch vụ gồm đại lý các cấp trước khi hàng đến được tay nông dân. Có những trường hợp giá bán phân bón trong và ngoài hàng rào nhà máy đã có sự chênh lệch lớn do được “làm giá”. Kẽ hở này cũng có thể doanh nghiệp biết nhưng việc xử lý không dứt điểm và không hề dễ dàng trong khi giá phân bón trên thị trường cứ tăng và nhiều doanh nghiệp ngoài quốc doanh và liên doanh có vốn đầu tư nước ngoài vẫn chưa chấp hành nghiêm chỉ đạo của Nhà nước. Như vậy doanh nghiệp vẫn chịu thiệt thòi mà nông dân cũng chẳng được lợi gì.

Trước tình hình trên, để ổn định thị trường phân bón, các cơ quan chức năng cần có giải pháp để ổn định thị trường phân bón, hạn chế tình trạng Nhà nước hỗ trợ cho sản xuất phân bón nhưng doanh nghiệp hoặc nhà phân phối lại đem xuất khẩu hoặc nâng giá bán để kiếm lời, và để bảo đảm giá bán hợp lý cho nông dân, cần thiết phải tập trung thực hiện một số giải pháp sau:

Một là, đề nghị Nhà nước quản lý chặt chẽ nguồn phân bón trong nước, ngăn chặn tình trạng xuất khẩu lậu phân bón, nhất là tạm dừng việc xuất khẩu phân bón. Đề nghị Nhà nước cần đánh thuế xuất khẩu phân bón 30-100% thuế suất. Những mặt hàng trong nước không sản xuất được (hoặc chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu) như phân DAP, kali, SA và phân urê thì đánh thuế 100%. Những mặt hàng sản xuất trong nước còn bù giá như phân đạm Phú Mỹ, Hà Bắc, đề nghị đánh thuế cao hơn nữa.

Hai là để giá thành phân bón sản xuất trong nước thấp thực sự đến tay nông dân, đề nghị Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn phối hợp Bộ Công Thương chỉ đạo tổ chức mạng lưới cung ứng phân bón hợp lý, tránh tình trạng có quá nhiều tầng nấc trung gian, buôn bán lòng vòng, làm cho nông dân vẫn phải mua với giá cao, dù nhà nước có chính sách ưu đãi.